Pluimveehouder Wilco Wijlhuizen bouwt unieke stal voor opfokleghennen

Als eerste opfoklegbedrijf namen Wilco en Ilse Wijlhuizen in februari een unieke stal met overdekte uitloop voor gangbare opfok in gebruik. Die vooruitstrevendheid past bij hun visie als ondernemers: vooruitkijken en vooroplopen. „Met deze stal kunnen we twintig jaar vooruit.”

De aanblik van het erf van de familie Wijlhuizen is netjes, nieuw en ruim. Drie pluimveestallen staan naast elkaar in de buurtschap Dijkerhoek bij Holten (OV). Ilse en Wilco Wijlhuizen en hun drie dochters Brechje, Lobke en Elke hebben een pluimveebedrijf met drie pluimveestallen, met een totale capaciteit voor 175.000 opfokleghennen. Daarnaast houden ze 1.180 vleesvarkens. De pluimveestallen zijn gebouwd in 2003, 2009 en de nieuwste stal is sinds kort in gebruik. Van de buitenkant is niet direct te zien hoe uniek de nieuwste pluimveestal voor 59.900 hennen is. De inpandige overdekte uitloop voor opfokleghennen valt niet direct op, maar is wél de eerste traditionele legopfokstal in de wereld met deze uitloop. De tweede ronde kuikens lopen sinds begin juni in de nieuwe opfokstal. Het was flink wennen, niet alleen voor de dieren, ook voor de pluimveehouders, vertelt Wilco. „Het opzetten in de nieuwe stal verliep goed. Maar het kostte wat moeite en tijd om de kuikens het systeem in te krijgen. Ze slapen op stok bij water en voer, en omstreeks 6.00 uur wordt het licht. We zijn positief en we gaan er vanuit dat we eerst twee tot drie rondes gehad moeten hebben om ervaring op te doen.”

Niet zonder slag of stoot
In totaliteit heeft het hele traject wel veertien jaar geduurd vanaf de eerste schets tot aan de uiteindelijke realisatie van de nieuwbouw. Ook de veranderende wet- en regelgeving vertraagde het proces. Meerdere adviespartijen en adviseurs hebben een rol gespeeld. „Vanaf medio 2019 is onze adviseur Huub Bruggink namens VanWestreenen bij ons in beeld. Er is een aanmeldingsprocedure MER doorlopen. Daarna kon in 2020 de aanvraag omgevingsvergunning worden ingediend voor de activiteiten milieu, bouwen en voor het afwijken van het bestemmingsplan. Deze vergunning is medio 2021 vergund. Nadien is de inpassing van de overdekte uitloopt procedureel nog uitgevoerd.” Al met al ging het niet zonder slag of stoot, vertelt
Wilco. „Zo was er een projectbesluit nodig, omdat de stal buiten het bouwvlak kwam. Dit betekent dat we ook landschapselementen moesten toevoegen, zoals het aanplanten van bomen.”

Blij te hebben doorgezet
De weg er naartoe was lang. Terugkijkend op die periode concluderen ze dat af en toe de moed hen wel in de schoenen zonk, maar dat ze toch blij zijn dat
ze hebben doorgezet. En dat de stal er dan nu daadwerkelijk staat. Een stal waarmee ze op deze plek de toekomst in kunnen en waarmee ze zelfs vooruitlopen op regelgeving. Zonder VanWestreenen in de arm te nemen was het niet gelukt en had de stal er nu niet gestaan, is Wilco’s overtuiging. „Zij pakten door, hielden vol. Dankzij onder andere Huub Bruggink hebben we nu een volwaardig bedrijf en dat was onze insteek. We wilden de vergunning benutten. En we wilden ook voor een eventuele verkoop op termijn een bedrijf hebben staan met een passende en volwaardige omvang. We zijn zeer tevreden dat dit uiteindelijk is gelukt.”

Voorsorteren
In de opfoklegsector is een overdekte uitloop niet verplicht. Maar Wilco sluit niet uit dat dit er op termijn wel van komt. „In de legpluimveesector is dit voor bepaalde concepten al wel het geval. Ik heb mezelf afgevraagd of ik twintig jaar vooruit kon met een traditionele stal voor de opfokleghennen. Door op deze manier te bouwen, door dus al wel te investeren in een uitloop, sorteer ik voor. Dat geeft rust. Want er is steeds meer te doen rondom dierenwelzijn.” De overdekte uitlopen aan beide zijden van de stal zijn 2,5 meter breed. Wat ook meespeelt, is dat deze manier van bouwen goed is voor de kip, vindt Wilco. Bij het ontwerp van de stal is het keurmerk Beter Leven 1 ster leghennen als uitgangspunt genomen. Dit houdt in dat eisen ten aanzien van de uitloop zijn meegenomen, zoals de 40 centimeter vrije doorgang-hoogte onder het systeem en het vijf meter ver weg kunnen kijken vanuit de uitloop.

Best mogelijke technieken
„Deze stal is up-to-date op het gebeid van dierenwelzijn en diergezondheid”, vervolgt Wilco. „Qua klimaat hebben we de, volgens ons, best mogelijke technieken samengevoegd om een zo goed mogelijk klimaat in alle seizoenen te waarborgen bij geopende uitloopluiken. Ook belangrijk is dat ik in deze stal rekening houd met de wensen van de legpluimveehouder, die graag legkippen wil die zich eenvoudig door het systeem bewegen en het systeem dus al kennen.” Wilco vervolgt: „In de zeventien weken dat de kippen op ons bedrijf zijn, zorgen wij ervoor dat we de dieren de volière-inrichting aanleren. Ze kennen door de uitloop temperatuurwisselingen, daglicht en ze weten de weg. Net als straks bij de legpluimveehouder kunnen ze hier onder het volièresysteem door lopen en gebruik maken van de overdekte uitloop aan beide kanten van de stal.”

Meer planbaar
Ruim 25 jaar geleden maakte Wilco de keuze om het bedrijf van zijn ouders voort te zetten. Omdat er niet veel grond bij het bedrijf ligt, werd al snel de keuze voor pluimvee gemaakt. „Voor vleeskuikens was het bouwblok te klein. Legkippen betekenen meer arbeid, omdat veel werkzaamheden iedere dag terugkomen. Dat is bij opfoklegkippen ook wel zo. Maar alles met
opfoklegkippen is net iets meer planbaar. En omdat we op contract leveren, is het vrij safe. Ook dat geeft rust.” Wilco’s vader, die in 2013 vrij plotseling overleed, had ervaring in de pluimveesector. En in de jaren dat Wilco nog niet volledig in het bedrijf zat, deed hij als voeradviseur ook ervaring op bij pluimveehouders.

Waardevol
Wijlhuizen is al jaren opfokker voor Agromix in Lunteren. De eendagskuikens komen aan en gaan in de stal waar het 35 graden is. Samen met de opfokbegeleider van Agromix, de voeradviseur en dierenarts, wordt in zeventien weken een legkip afgeleverd aan legpluimveehouders in Nederland, België en Duitsland. Als een hen ongeveer zes weken oud is, gaan de
luiken naar de wintergartens open. Op het Holtense bedrijf werkt voor drie dagen in de week een medewerker en wordt in drukke periodes, bijvoorbeeld bij het enten en na de opzet, hulp ingeschakeld van zzp-ers. Wilco en Ilse kunnen daarbij rekenen op een vaste groep van ‘losse’ krachten. „Zij zijn flexibel, kennen ons en kennen het bedrijf. Dat werkt prettig en is voor ons erg waardevol, want we weten wat we aan elkaar hebben”, aldus Ilse, die ook bijspringt tijdens piekmomenten en hand- en spandiensten verricht op het bedrijf.

Mestopslag en warmtewisselaar
Medewerkers van Agromix waren nauw betrokken bij de bouw van de stal. Innovatief en vooruitstrevend bouwen past wel bij dit bedrijf, vindt Wilco. „Het is een uitdaging. Dat vinden zij ook, maar we wilden er samen voor gaan.” Er werd gekozen voor een overdekte mestopslag naast de stal, een welkome vervanging van de mestcontainers. Door de bouw van de overdekte uitloop moesten ook andere keuzes gemaakt worden op het gebied van ventilatie. De uitloopschuiven in de stal zorgen er immers voor dat het bestaande onderdruksysteem niet meer goed functioneert. Gekozen is voor een warmtewisselaar, die zorgt dat de verse, koude buitenlucht opgewarmd in de stal komt. Dat gebeurt door uitwisseling van warmte tussen de lucht die afgezogen wordt uit de stal en de verse buitenlucht die in de stal komt. Bij het afzuigen van de lucht in de stal wordt ook een deel van het stof uit de stal gehaald, zodat een fijnstofreductie van minimaal 40 procent behaald wordt.

Bedrijfsgegevens
Wilco en Ilse Wijlhuizen en hun drie kinderen hebben in de buurtschap Dijkerhoek bij Holten (OV) een legopfokbedrijf (175.000 dieren) en vleesvarkens (1.180 dieren). Ze hebben drie volière- opfokstallen, waarvan de laatste dit voorjaar in gebruik is genomen. Uniek is de overdekte uitloop die ze bouwden. Dit is niet verplicht in de opfoklegsector, maar Wijlhuizen loopt hiermee vooruit op te verwachten regelgeving.